(Της Λινας Γιανναρου)
«Με μια καταθλιψούλα, δώρο το αδυνάτισμα». Η αποστροφή αυτή του ψυχιάτρου και διευθυντή του 9ου Ψυχιατρικού Τμήματος του ΨΝΑ κ. Θεόδωρου Μεγαλοοικονόμου δίνει το στίγμα μιας εξαιρετικά απειλητικής νέας «νόσου»: της υπερκατανάλωσης ψυχοφαρμάκων από τους Ελληνες ασθενείς. Αντικαταθλιπτικά, ηρεμιστικά, αγχολυτικά, ακόμα και βαριά αντιψυχωσικά συνταγογραφούνται σχεδόν κυριολεκτικά «διά πάσαν νόσον» –έχουν καταγραφεί περιπτώσεις χορήγησης και για... απώλεια βάρους– μέχρι και σε παιδιά, παρά τις σοβαρές παρενέργειες για τον οργανισμό και βέβαια το αυξημένο κόστος.
«Δεν είχα ολοκληρώσει καν αυτά που ήθελα να πω, και είχε βγάλει ήδη το μπλοκ συνταγών για να μου γράψει», διηγείται 35χρονη, η οποία είχε παραπεμφθεί σε ψυχίατρο από τον γιατρό της για τις κρίσεις πανικού που τη βασάνιζαν. «Δεν τα πήρα ποτέ, γιατί με υποψίασε το ότι με το “καλημέρα” μου έδωσε φάρμακα. Αποφάσισα, αντίθετα, να επισκεφθώ ψυχολόγο». «Πρόκειται για την πλέον διαδεδομένη ψυχιατρική πρακτική», αναφέρει ο κ. Μεγαλοοικονόμου. «Το ψυχοφάρμακο έχει γίνει η εύκολη απάντηση... σε κάθε πρόβλημα, ενώ θα πρέπει να αποτελεί την έσχατη λύση, να λειτουργεί βοηθητικά, να βελτιώνει τις προϋποθέσεις ώστε να ξεκινήσει ο διάλογος μεταξύ θεραπευτή και θεραπευομένου. Ομως, οι ψυχίατροι ουσιαστικά εκπαιδεύονται σε αυτήν τη «βιολογική» αντιμετώπιση». Δεν είναι τυχαία τα στοιχεία που θέλουν την κατανάλωση αντικαταθλιπτικών και αντιψυχωσικών να έχουν αυξηθεί την τελευταία πενταετία στην Ελλάδα, κατά 35% και 18,6% αντίστοιχα, με τις καθορισμένες ημερήσιες δόσεις να έχουν εκτιναχθεί από 40,57 ανά 1.000 κατοίκους το 2006 σε 54,69 το 2011 και τον τζίρο από τις πωλήσεις να έχει σημειώσει αντίστοιχη άνοδο (165,5 εκατ. ευρώ έναντι 215,3 εκατ. ευρώ).
Η οικονομική κρίση έβαλε το δικό της λιθαράκι στην περαιτέρω σκίαση του τοπίου. Δημιούργησε ή «αποκάλυψε» προϋπάρχουσες ψυχικές διαταραχές σε ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού, αυξάνοντας δραματικά τα αιτήματα για θεραπεία, σε μια εποχή που το σύστημα υγείας της χώρας δέχεται ισχυρούς κλυδωνισμούς. Οι μισοί από αυτούς καταφεύγουν σε ιδιώτες ψυχολόγους και ψυχιάτρους για βοήθεια και οι άλλοι μισοί διακόπτουν τις συνεδρίες και καταφεύγουν στις δημόσιες δομές λόγω οικονομικών δυσκολιών. Οι γιατροί στα Κέντρα Ψυχικής Υγείας έχουν να λένε για τους βεβαρημένους από τα σκευάσματα οργανισμούς που αντιμετωπίζουν. «Ερχονται πολλοί εθισμένοι στα φάρμακα», λέει ψυχολόγος μιας υπηρεσίας.
Ο κ. Γιάννης Μάλλιαρης, κλινικός ψυχολόγος και πρόεδρος της Ελληνικής Διπολικής Οργάνωσης, είχε εργαστεί για αρκετά χρόνια στην Αγγλία. «Η νοοτροπία των ψυχιάτρων είναι εντελώς διαφορετική. Εδώ το μέλημα είναι ο ασθενής να μπει σε αγωγή και να διατηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο σε αυτή• περιστατικά που στο εξωτερικό θα παραπέμπονταν σε ψυχολόγο, εδώ παίρνουν φάρμακα», λέει χαρακτηριστικά. Ακόμα και στην περίπτωση της διπολικής διαταραχής (μανιοκατάθλιψη), η οποία αποτελεί σοβαρή νόσο, η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι απαραίτητη σε όλους και σαφώς όχι συνέχεια. «Και όμως, συχνά διάφορες άλλες διαταραχές, όπως η κυκλοθυμία ή η περιοδική κατάθλιψη, “βαφτίζονται” διπολική για να ξεκινήσει θεραπεία. Κάπως έτσι έχει στηθεί μια πολύ ωραία αγορά».
Παρενέργειες
Οι παρενέργειες υποβαθμίζονται. «Τα περισσότερα από αυτά τα σκευάσματα έχουν σοβαρές παρενέργειες», εξηγεί ο κ. Μεγαλοοικονόμου. «Πολλά είναι εθιστικά, ενώ κάποια, όπως τα αντικαταθλιπτικά, ανάλογα με την ευαισθησία τού κάθε οργανισμού μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και σε επιθετικές ενέργειες, μανιακά επεισόδια κ.ά.». Η μακρόχρονη κατανάλωση ψυχοφαρμάκων επηρεάζει την έκταση των γνωστικών ικανοτήτων, την κατάσταση του ήπατος, τον μεταβολισμό και άλλα συστήματα του οργανισμού. Μερίδιο ευθύνης έχουν και οι ίδιοι οι ασθενείς, πολλοί από τους οποίους θεωρούν ότι η φαρμακευτική αγωγή είναι φθηνότερη και αποτελεσματικότερη από την ψυχοθεραπεία. (Και όμως, η τιμή ενός κουτιού αντιψυχωσικών, για παράδειγμα, μπορεί να φτάσει και τα 100 ευρώ.). «Το λυπηρό είναι ότι και οι ασθενείς μπαίνουν στη λογική αυτή», λέει ο κ. Μάλλιαρης. «Θεωρούν ότι το χάπι μπορεί να τους ρυθμίσει, να τους κάνει καλά».
«Με μια καταθλιψούλα, δώρο το αδυνάτισμα». Η αποστροφή αυτή του ψυχιάτρου και διευθυντή του 9ου Ψυχιατρικού Τμήματος του ΨΝΑ κ. Θεόδωρου Μεγαλοοικονόμου δίνει το στίγμα μιας εξαιρετικά απειλητικής νέας «νόσου»: της υπερκατανάλωσης ψυχοφαρμάκων από τους Ελληνες ασθενείς. Αντικαταθλιπτικά, ηρεμιστικά, αγχολυτικά, ακόμα και βαριά αντιψυχωσικά συνταγογραφούνται σχεδόν κυριολεκτικά «διά πάσαν νόσον» –έχουν καταγραφεί περιπτώσεις χορήγησης και για... απώλεια βάρους– μέχρι και σε παιδιά, παρά τις σοβαρές παρενέργειες για τον οργανισμό και βέβαια το αυξημένο κόστος.
«Δεν είχα ολοκληρώσει καν αυτά που ήθελα να πω, και είχε βγάλει ήδη το μπλοκ συνταγών για να μου γράψει», διηγείται 35χρονη, η οποία είχε παραπεμφθεί σε ψυχίατρο από τον γιατρό της για τις κρίσεις πανικού που τη βασάνιζαν. «Δεν τα πήρα ποτέ, γιατί με υποψίασε το ότι με το “καλημέρα” μου έδωσε φάρμακα. Αποφάσισα, αντίθετα, να επισκεφθώ ψυχολόγο». «Πρόκειται για την πλέον διαδεδομένη ψυχιατρική πρακτική», αναφέρει ο κ. Μεγαλοοικονόμου. «Το ψυχοφάρμακο έχει γίνει η εύκολη απάντηση... σε κάθε πρόβλημα, ενώ θα πρέπει να αποτελεί την έσχατη λύση, να λειτουργεί βοηθητικά, να βελτιώνει τις προϋποθέσεις ώστε να ξεκινήσει ο διάλογος μεταξύ θεραπευτή και θεραπευομένου. Ομως, οι ψυχίατροι ουσιαστικά εκπαιδεύονται σε αυτήν τη «βιολογική» αντιμετώπιση». Δεν είναι τυχαία τα στοιχεία που θέλουν την κατανάλωση αντικαταθλιπτικών και αντιψυχωσικών να έχουν αυξηθεί την τελευταία πενταετία στην Ελλάδα, κατά 35% και 18,6% αντίστοιχα, με τις καθορισμένες ημερήσιες δόσεις να έχουν εκτιναχθεί από 40,57 ανά 1.000 κατοίκους το 2006 σε 54,69 το 2011 και τον τζίρο από τις πωλήσεις να έχει σημειώσει αντίστοιχη άνοδο (165,5 εκατ. ευρώ έναντι 215,3 εκατ. ευρώ).
Η οικονομική κρίση έβαλε το δικό της λιθαράκι στην περαιτέρω σκίαση του τοπίου. Δημιούργησε ή «αποκάλυψε» προϋπάρχουσες ψυχικές διαταραχές σε ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού, αυξάνοντας δραματικά τα αιτήματα για θεραπεία, σε μια εποχή που το σύστημα υγείας της χώρας δέχεται ισχυρούς κλυδωνισμούς. Οι μισοί από αυτούς καταφεύγουν σε ιδιώτες ψυχολόγους και ψυχιάτρους για βοήθεια και οι άλλοι μισοί διακόπτουν τις συνεδρίες και καταφεύγουν στις δημόσιες δομές λόγω οικονομικών δυσκολιών. Οι γιατροί στα Κέντρα Ψυχικής Υγείας έχουν να λένε για τους βεβαρημένους από τα σκευάσματα οργανισμούς που αντιμετωπίζουν. «Ερχονται πολλοί εθισμένοι στα φάρμακα», λέει ψυχολόγος μιας υπηρεσίας.
Ο κ. Γιάννης Μάλλιαρης, κλινικός ψυχολόγος και πρόεδρος της Ελληνικής Διπολικής Οργάνωσης, είχε εργαστεί για αρκετά χρόνια στην Αγγλία. «Η νοοτροπία των ψυχιάτρων είναι εντελώς διαφορετική. Εδώ το μέλημα είναι ο ασθενής να μπει σε αγωγή και να διατηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο σε αυτή• περιστατικά που στο εξωτερικό θα παραπέμπονταν σε ψυχολόγο, εδώ παίρνουν φάρμακα», λέει χαρακτηριστικά. Ακόμα και στην περίπτωση της διπολικής διαταραχής (μανιοκατάθλιψη), η οποία αποτελεί σοβαρή νόσο, η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι απαραίτητη σε όλους και σαφώς όχι συνέχεια. «Και όμως, συχνά διάφορες άλλες διαταραχές, όπως η κυκλοθυμία ή η περιοδική κατάθλιψη, “βαφτίζονται” διπολική για να ξεκινήσει θεραπεία. Κάπως έτσι έχει στηθεί μια πολύ ωραία αγορά».
Παρενέργειες
Οι παρενέργειες υποβαθμίζονται. «Τα περισσότερα από αυτά τα σκευάσματα έχουν σοβαρές παρενέργειες», εξηγεί ο κ. Μεγαλοοικονόμου. «Πολλά είναι εθιστικά, ενώ κάποια, όπως τα αντικαταθλιπτικά, ανάλογα με την ευαισθησία τού κάθε οργανισμού μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και σε επιθετικές ενέργειες, μανιακά επεισόδια κ.ά.». Η μακρόχρονη κατανάλωση ψυχοφαρμάκων επηρεάζει την έκταση των γνωστικών ικανοτήτων, την κατάσταση του ήπατος, τον μεταβολισμό και άλλα συστήματα του οργανισμού. Μερίδιο ευθύνης έχουν και οι ίδιοι οι ασθενείς, πολλοί από τους οποίους θεωρούν ότι η φαρμακευτική αγωγή είναι φθηνότερη και αποτελεσματικότερη από την ψυχοθεραπεία. (Και όμως, η τιμή ενός κουτιού αντιψυχωσικών, για παράδειγμα, μπορεί να φτάσει και τα 100 ευρώ.). «Το λυπηρό είναι ότι και οι ασθενείς μπαίνουν στη λογική αυτή», λέει ο κ. Μάλλιαρης. «Θεωρούν ότι το χάπι μπορεί να τους ρυθμίσει, να τους κάνει καλά».
(Kαθημερινή της Κυριακής)
No comments:
Post a Comment