Ιστός αράχνης…εγκλωβίζει τη χώρα στον κίνδυνο χρεοκοπίας

(του Ανδρέα Ν. Αθανασίου)
Οι στιγμές είναι κρίσιμες. Απειλείται με διάσπαση, κατάρρευση, ακόμη και διάλυση του κοινού νομίσματός της η Ευρωζώνη. Απειλείται, προπάντων, η χώρα μας, που βρίσκεται στην Εντατική και κινδυνεύει να πάθει ανακοπή. Οι εξελίξεις εξαρτώνται άμεσα από τις αποφάσεις που τώρα απεργάζονται στις Βρυξέλλες. Άμεση λύση δεν πρόκειται, βέβαια, να δώσουν. Μπορεί, ωστόσο, να κρατήσουν ζωντανή την έσχατη ελπίδα για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Όχι, όμως, και για τη χώρα μας. Το διακύβευμα για μας δεν είναι ανάμεσα στη σωτηρία και την καταστροφή, αλλά ανάμεσα στην καταστροφή και την προσωρινή αναστολή της. Εάν δεν ληφθούν οι αναγκαίες αποφάσεις, οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές για την Ελλάδα. Και εάν ληφθούν, αποκλείεται να είναι λυτρωτικές. Μπορεί να απομακρύνουν προσωρινά τον κίνδυνο της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας. Δεν θα σημάνουν, όμως, και το τέλος της ελληνικής περιπέτειας.
Αβεβαιότητα, ανασφάλεια, τρόμος
Είναι, βέβαια, τραγικό το γεγονός ότι η αληθινή διάσταση του ελληνικού προβλήματος μόλις τώρα αναγνωρίζεται. Και είναι τουλάχιστον ηλίθιο, αλλά και εξόχως ύποπτο, το γεγονός ότι τόσο οι κρατούντες, όσο και οι διεθνείς δανειστές μας δεν την έβλεπαν έως τώρα. Κυρίως, όμως, το γεγονός πως όχι μόνο δεν επικεντρώνονταν στην αντιμετώπιση του χρέους, αλλά το άφηναν να διογκώνεται με εφιαλτικούς ρυθμούς. Όπως επίσης και το γεγονός ότι το μετέφεραν από τους ιδιώτες στα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ. Αφαιρώντας κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας και υποθηκεύοντας για πάντα την περιουσία της. Σέρνοντας, ταυτόχρονα, την πραγματική οικονομία...

από το κακό στο χειρότερο. Αλλά και την κοινωνία στην έσχατη απόγνωση.
Δύο χρόνια μετά την υποταγή της στην τρόικα, την ώρα που –όπως έλεγαν– θα έβγαινε στις αγορές, η χώρα σέρνεται σμπαραλιασμένη στην άκρη του γκρεμού. Παρά τα σκληρά γιατροσόφια που επέβαλαν οι κρατούντες και οι διεθνείς «φωστήρες», τα πάντα σήμερα είναι χειρότερα από τότε. Η Οικονομία καταρρέει και η Κοινωνία αποσυντίθεται. Εντείνονται η αβεβαιότητα, η ανασφάλεια και ο τρόμος. Οι κίνδυνοι ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας γίνονται πιο σοβαροί και πιο άμεσοι από ποτέ. Και σε μια χώρα που κινδυνεύει να χρεοκοπήσει, ούτε επενδύσεις γίνονται ούτε ανάκαμψη μπορεί να επέλθει ούτε ελπίδα να γεννηθεί. Και όσο λείπουν όλ’ αυτά, οι κίνδυνοι έρχονται πιο κοντά και γίνονται πιο ισχυροί. Και είμαστε τώρα σε αυτόν ακριβώς το φαύλο κύκλο.
Δεύτερη πλάνη, μείζων της πρώτης
Οι διαβουλεύσεις που τώρα αναπτύσσονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο επιβεβαιώνουν, πρώτα απ’ όλα, την ανεπάρκεια των αποφάσεων που ελήφθησαν από το 2009 έως σήμερα. Κυρίως, μάλιστα, αυτών της 26ης Οκτωβρίου. Θα ήταν, άλλωστε, αφελές εάν υιοθετούνταν οι ισχυρισμοί των κατεξοχήν υπαιτίων, πως οι αποφάσεις εκείνες θα εφαρμοστούν, τάχατες, στο ακέραιο και θα βγάλουν τη χώρα στο ξέφωτο. Και θα ήταν ανόητο, εάν νομίζαμε πως επαρκούν για να δώσουν λύση στο ελληνικό πρόβλημα.
Το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, το νέο Μνημόνιο εξακολουθεί να «μαγειρεύεται» και η σύναψη της επόμενης δανειακής σύμβασης δεν μπορεί να προχωρήσει όσο παραμένει άλυτο το γενικότερο ευρωπαϊκό πρόβλημα. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν ακόμη συγκεκριμένες συμφωνίες, αλλά έωλοι και αμφισβητούμενοι άξονες. Δεν υπάρχει τίποτε βέβαιο, τίποτε επαρκές, τίποτε ικανό να διασφαλίσει στη χώρα νέα προοπτική.
Αδύνατη η συνέχιση της δανειοδότησης από τις χώρες της Ευρωζώνης
Είναι, πρώτα απ’ όλα, φανερό πως ο πρώτος άξονας των αποφάσεων της 26ης Οκτωβρίου –αυτός που αφορά στη συνέχιση της αναχρηματοδότησης του ελληνικού χρέους από την τρόικα– βρίσκεται κυριολεκτικά στον αέρα. Πρώτον, διότι το ΔΝΤ απειλεί να διακόψει τη χρηματοδότηση μόλις θεωρήσει πως το χρέος έπαψε να είναι διαχειρίσιμο. Και, δεύτερον, διότι τα περισσότερα από τα κράτη της Ευρωζώνης –με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την Ιταλία– είναι αδύνατο να συνεχίσουν τη δανειοδότηση της Ελλάδας, από τη στιγμή που είτε δεν θα μπορούν να δανειστούν είτε θα δανείζονται με πολύ ακριβότερα επιτόκια.
Είναι, κατά συνέπεια, προφανές πως –παρά τα λεγόμενα– δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει νέο δανειακό πρόγραμμα από τις χώρες της Ευρωζώνης, παρά μόνο εάν και εφόσον δρομολογηθεί η ριζική αντιμετώπιση του ευρύτερου ευρωπαϊκού προβλήματος. Οι αποφάσεις που εκκολάπτονται τις ώρες αυτές στη Σύνοδο Κορυφής είναι καθοριστικής σημασίας. Για ολόκληρη την Ευρωζώνη αλλά και –κυρίως, μάλιστα– για την Ελλάδα. Άλλωστε, χωρίς Ευρωζώνη ή εκτός Ευρωζώνης η Ελλάδα θα υποστεί ακαριαία ανακοπή.
Προβληματικό και αβέβαιο το «κούρεμα»
Ακόμη πιο αβέβαιος είναι και ο δεύτερος άξονας, αυτός που αφορά στο «κούρεμα» του χρέους. Το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος του, περίπου το 30%, είναι σε ελληνικά χέρια –τραπεζών και ασφαλιστικών ταμείων–, ενώ το άλλο ένα τρίτο έχει περιέλθει στην τρόικα περιορίζει δραματικά τα καθαρά οφέλη στη χώρα. Ουσιαστικά, δηλαδή, το «κούρεμα» θα αφορά μόλις στο 40% του συνολικού δημόσιου χρέους και, τελικά –εάν και εφόσον γίνει–, θα μειώσει το συνολικό χρέος μόλις κατά 20%. Και, βέβαια, δεν χρειάζονται άλλες οικονομικές αναλύσεις, όταν είναι καλά γνωστό πως μετά το «κούρεμα» –εάν εφαρμοστεί επακριβώς– θα χρειαστούν άλλα δέκα χρόνια σκληρών θυσιών για να περιοριστεί το χρέος εκεί που το είχε βρει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ μόλις δύο χρόνια πριν.
Βέβαιο, πάντως, είναι πως το «κούρεμα», χωρίς να καθιστά βιώσιμο το ελληνικό χρέος, μπορεί να δώσει στη χώρα μια μικρή ανάσα χρόνου. Δυστυχώς, ωστόσο, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις, δεν φαίνεται να προχωρά ούτε κι αυτό.
Τα πρώτα σύννεφα έρχονται από την Κίνα, όπου τα κρατικά funds, επικαλούμενα το παράδειγμα του ΔΝΤ και της ΕΚΤ, ζητούν να εξαιρεθούν κι αυτά του «κουρέματος». Αρνητικές παραμένουν και ορισμένες τράπεζες –κυρίως γερμανικές– είτε διότι καλύπτονται από τα ασφάλιστρα κινδύνου και βολεύονται από μια ελληνική χρεοκοπία είτε διότι βρίσκονται αντιμέτωπες με μετόχους που απειλούν να κινηθούν δικαστικά εναντίον τους σε περίπτωση εκούσιας διαγραφής του 50% των δανεικών τους προς την Ελλάδα.
Εμμονή στην ίδια λαθεμένη συνταγή
Σε ό,τι αφορά στον τρίτο άξονα –αυτόν που πρόκειται να κωδικοποιεί τις υποχρεώσεις της χώρας–, τα πράγματα είναι ακόμη πιο σκοτεινά. Οι δανειστές απαιτούν να έχουμε πρωτογενή πλεονάσματα από τον επόμενο χρόνο και πλεονασματικούς προϋπολογισμούς σε μία τριετία. Όπως όλα δείχνουν, ωστόσο, επιμένουν στη συνέχιση της ίδιας αποτυχημένης συνταγής. Κι αν αυτό γίνει δεκτό, θα ρίξει τη χώρα ακόμη πιο βαθιά στην ύφεση, την ανεργία, τη φτώχεια. Και το πρόγραμμα δεν θα μπορέσει να «σταθεί». Κάποια στιγμή, η οργή θα κατανικήσει το φόβο και το ξέσπασμα της Κοινωνίας μπορεί να πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Τα γεγονότα της 28ης Οκτωβρίου δεν μπορεί να λησμονούνται από κανέναν...
Υποτίθεται, βέβαια, πως για την επόμενη χρονιά η Ελλάδα ανταποκρίνεται στις δεσμεύσεις της με τον προϋπολογισμό που μόλις ψηφίστηκε. Είναι, ωστόσο, καλά γνωστό πως τα στοιχεία του αποτελούν έκφραση υποκρισίας, αφού ξεκινούν από λανθασμένη βάση. Το έλλειμμα της χρονιάς που τελειώνει θα είναι πολύ μεγαλύτερο από το αναφερόμενο, εάν συνυπολογιστούν οι οφειλές του Δημοσίου προς τους ιδιώτες. Και τα πλεονάσματα της νέας χρονιάς θα παραμένουν «έπεα πτερόεντα». Ώσπου να έρθουν οι επόμενοι εκβια σμοί και τα επόμενα μέτρα.
Ένα, λοιπόν, είναι περισσότερο από βέβαιο: Πως για να παραχθούν πρωτογενή πλεονάσματα στη νέα χρονιά θα απαιτηθούν νέα μέτρα. Και πως για να φτάσουμε, κατόπιν, σε πλεονασματικούς προϋπολογισμούς, θα χρειαστούν ακόμη περισσότερα. Θα ωχριούν τα όσα έγιναν έως τώρα μπροστά στο νέο Μνημόνιο. Και, δυστυχώς: Το νέο Μνημόνιο θα επιβληθεί ως προϋπόθεση για την εφαρμογή αποφάσεων που δεν πρόκειται να εφαρμοστούν. Και το δράμα θα είναι κάπου εκεί... 
(Επίκαιρα)